|
 |
Kitaplar » Su Ürünleri Yetiştiriciliği » Deniz Kestanesi Yetiştiriciliği Deniz Kestanesi üretim çalışmaları ve kontrollu ortamda yetiştirilmiş bir bireyde yumurtalar Prof. Dr. Atilla ALPBAZ Deniz kestanesi ülkemiz denizlerinde var olan fakat Türk halkı tarafından insan gıdası olarak kullanılmayan bir canlıdır. Bunun yanında dünyanın bir çok ülkesinde deniz kestanesi çok değerli bir insan gıda sı olarak kabul edilmektedir. Özellikle Japonya ve Fransa'da doğal av alanlarının azalması üzerine 1980'li yıllarda yetiştiricilik konuları gündeme gelmiş, özellikle son 20-25 yılda bu canlının yetiştiriciliği konusunda uygulama alanına giren yetiştiricilik çalışmalarında oldukça başarılı sonuçlara ulaşılmıştır Dünya denizlerinin bir çoğunda doğal deniz kestanesi avcılığı yapılır. Bu ürünlerin çoğunluğu Japonya ya ihraç edilir. Japonya'nın yıllık satın aldığı deniz kestanesi miktarının 1996 yılı için 6300 ton ve değerinin 243 milyon dolar olduğu kaydedilmektedir. 1988 yılında doğadan avlanan miktarda önemli azalmalar görülmüş ve bu azalma daha sonraki yıllarda da devam etmiştir. Bu azalma sonucudur ki Fransa'da bir kg işlenmemiş deniz kestanesi fiyatı 11 Sterline, işlenmiş fiyatı ise 83.5 sterline yükselmiştir. Bu yüksek fiyat yetiştiriciliği teşvik eden en büyük unsur olmuştur. Yapılan çalışmalar sonucu deniz kestanesi yetiştiriciliğinde damızlık temini, anaçlardan yumurta alımı, larva çıkartılması ve larvaların beslenmesi konusunda başarılı sonuçlara ulaşılmıştır.   Resim: Deniz kestanesi üretim çalışmaları ve kontrollu ortamda yetiştirilmiş bir bireyde yumurtalar Besi çalışmaları karada kurulan havuzlar içerisinde denenmiş, ayrıca deniz içerisinde kafeslere veya istiridye yetiştiriciliğinde kullanılan yetiştirme tavalarına konulan bireylerin beslenmesi yolları da ele alınmıştır. Ergin deniz kestaneleri genel olarak pek çok yemi gıda olarak alabilirler. Doğada esas besinleri deniz bitkileridir. Yapılan besi çalışmalarında özel olarak hazırlanan yapay yemler ile denizlerden toplanan özellikle kelp olarak bilinen yosunlar ele, alınmıştır. Denizde istiridye bölümünde açıklanan tavaların kullanılabileceği kaydedilmektedir. Bir bildirişe göre denizde yapılan bir yetiştiricilik çalışması için 65.000$ yatırım gerekmiş, yıllık 15 ton üretim sağlanmış ve 4 yıllık bir çalışma süresince yılda ortalama 93.000$ gelir elde edilmiştir. Konu üzerinde detaylı çalışmalar devam etmekte olup yakın zamanda yapay yemler konusunda gelişmeler sağlanması beklenmektedir. Yetiştirmede, yumurtalıklar esas gıda değeri olan gövde kısmı olduğu için yumurtalıkların gelişmesini sağlayacak besleme yapılması çalışmalarda önemli bir konu olmaktadır. Yapay yetiştirme ile mevsim dışı üretim sağlanması yetiştiricilikte gelirin daha yüksek olmasını sağlamaktadır.  Resim: Deniz kestanesi yumurtalıkları olgunlaştığı dönemde çok değerli bir gıda olarak kabul edilir Norveç kıyılarında deniz kestanesi varlığının; gıda durumunun bu canlı için pek elverişli olmaması nedeniyle az olduğu bildirilmektedir. Bunun sonucu yapay yemleme yolu ile üretim sağlama çalışmaları ele alınıştır. Bu çalışmaların deniz kestanesi yetiştirilmesi konusunda başarılı olduğu bildirilmektedir. Yapılan yapay yem ile deniz kestanelerinin çok çabuk geliştiği ve yumurtalıklarının %8'den %219'a çıktığı gözlenmiştir. Üç kg yeme karşı bir kg yumurtalık gelişmesi sağlandığı ve ekonomik açıdan çok başarılı bir sonuç olduğu açıklanmıştır. Ayrıca bu yapay yem ile yapılan besleme sonucu, Japon pazarının arzu ettiği yumurtalık rengi, tat ve olgunluk düzeyine ulaşılabilmektedir. Yapılan bu çalışmalar sonucu Norveç kıyılarında deniz kestanesi yetiştiriciliğinin geliştiği izlenmektedir. Yetiştirmede doğadan toplanan deniz kestanelerinin bir sure besiye alınarak kondisyon kazandırılması da yapılan uygulamalardan olmaktadır. Bu çalışma sonucu üretilen deniz kestanelerine Japon alıcılar en yüksek fiyatı ödemektedirler. Ülkemizdeki deniz kestanesi yataklarının potansiyeli incelenerek doğadan toplanacak bireyler üzerinde benzer araştırmalar yapmanın ilginç sonuçlar vermesi beklenebilir.  Resim: Deniz kestanesi larvası Deniz kestaneleri kara tesislerinde yoğun olarak kafesler içerisinde tutulmaya ve yapay beslemeye uyum gösterebilmektedirler. Fakat denizde kafeslerde besinin daha ucuz ve emin bir yol olduğu söylenebilir. Larva üretimi konusunda yapılan çalışmalarda Yumurtalardan 3.günde larvaların çıktığıve serbest yüzmeye başladıkları belirtilmektedir. Larvalar 60-100 litrelik tanklara alınır ve çeşitli fitaplanktonlar ile beslenebilir. Bu amaçla Hymenomonas elongata ve Dunalliela tertioleeta türü planktonların başarıyla kullanıldığı kaydedil- miştir. 17-1SoC su ortamında 19. günde metemorfoz olayı olur ve larvalar şekil değiştirirler. 21 günde bu değişim tamamlanmış olur. 26. güne kadar planktonla beslenen larvalara yapay toz yemler veya yaş yemler verilmeye başlanır. Bu devreden sonra larvalar büyüme yerlerine alınırlar. Büyüme yerleri aşağıdaki resimde görüldüğü gibi tepsi şeklinde ve 0.45xO.45xO.25 boyutludur. Stoklama m² ye 0.375 -0.550 kg şeklinde olmaktadır. Yaşama gücü %75-95 arası olabilir.
 Resim: Deniz kestanesi yumurtaları |
