Site açılış tarihi: 27 kasım 2012
Geçen ayki Günlük ort. ziyaret: .. 174
Ay içinde en yüksek ziy sayısı: .242
Geçen ayki ziyaretçi sayısı: . 5234 (Mayıs 2023)
Toplam ziyaretçi sayısı: 852 224

Kitaplar » Su Ürünleri Yetiştiriciliği » Artemia ve Kullanımı



Resim: Dişi ve erkek artemia.


         ARTEMİA sp.

         Prof. Dr. Atilla Alpbaz

         Artemia sp. tuzlu göllerde yetişen bir canlıdır. Bu canlının özel bir durumu nedeniyle balık yetiştiriciliğinde çok önemli bir yeri vardır. Öyle ki göllerden toplanan artemia yumurtaları uzun yıllar saklanabilir ve istenildiğinde yumurtalar tuzlu suya konularak bu yumurtalardan larva elde edilir. Bu larvalar da diğer balık larvalarına yem olarak verilerek balık larvalarının ilk günlerdeki beslenmesinde başarılı çalışmalar yapılır. Ülkemizdeki çipura ve levrek yetiştiriciliğinde larval besleme döneminde de bu canlının çok önemli yeri vardır. Balık larvası yetiştiriciliğinin başlangıcında algler ve rotifer ile birlikte temel gıda durumundadır.


       Artemia türlerinin 100 milyon yıldan beri dünya üzerinde var oldukları kabul edilmektedir. Bu bakımdan dinazor dönemlerinden kalan en- der canlılardan biri olarak kabul edilir. Yumurtalar kuru ortamda uzun yıllar hayatiyetini koruyabilir. Yumurtaların canlı kalma süresinin 1000 yıl olabileceği düşünülmektedir. Yumurtaların 50 yıl canlı kaldığı deneme ile kanıtlanmıştır. Bu özelliği nedeni ile uzun süre saklanabilen yumurtalardan istenildiğinde canlı larvalar elde edilerek yem olarak kullanılabilmesi balık yavruları beslemesinde büyük kolaylıklar sağlamaktadır.


        Artemia kerevitlerin bulunduğu familyaya dahildir. Üç adet gözleri ile ilgi çeken bir canlıdır. Bu gözlerden ikitanesi normal göz üçüncüsü ise naupli göz olarak tanımlanabilir. Genç yavrular sadece naupli göze sahiptirler ve tek gözlüdürler, Diğer iki göz oluşunca bu göz kaybolur.


        Artemia tüm dünyaya yayılmış bulunmaktadır. Tuzlu göller yanında tatlı sulardan çok tuzlu göllere kadar yaşama gücüne sahiptir. Yalnız diğer canlılar tarafından yem olarak sevilerek tüketildiğinden içerisinde balık bulunan göllerde fazla bir üreme potansiyeli gösteremezler. Bunun yanında çok tuzlu olan bir çok gölde yoğunşekilde üredikleri izlenir. Ülkemizde de ticari olarak ROTİFER SU ÜRÜNLERİ Tic. Ltd .Şti. tarafından yumurtaları pazarlanan ve ABD'nde Saltlake de bulunan tür Artemia franciscana bu açıdan önemli bir yere sahiptir. ROTİFER Su Ürünleri Tic. Ltd ŞTİ'nin pazarladığı artemia yumurtalarını, ABD'ndeki Büyük tuz gölünde (Great SALT LAKE)   üretim yapan GSLA isimli kooperatif’in Türkiye  temsilcisi olarak pazarlamaktadır . 

 

        ROTIFER LTD  ince artemia veya mikro artemia veya AF olarak tanımlanan  %90 açılımlı 430 micron artemia da (VİETNAM ürünü) pazarlamaktadır. Mikro artemia balık larvaları, ilk 1-2 haftalık dönemde ağız yapılarının küçüklüğü nedeni ile  küçük boyutlu artemia larvalarını tercih etmektedirler. Bu küçük boyutlu artemia yuurtası normal artemia ya oranla daha pahalı ve 300 usd/kg dolayındadır. Normal artemia (500-530 mikron)  çatlama yüzdesine bağlı olarak fiyatı 50- 100 usd arasında değişmektedir.

 

         Doğada milyarlarca üreyen bu canlının bazı tuzlu alanlarda yetiştirmesi çalışmaları ele alınmış ve bazı olumlu sonuçlar alındığı belirtilmiştir. Bu konuda Vietnam'da yapılan çalışmaların başarılı olduğu izlenince diğer ülkelerde de bu konuda çalışmalar yapılması gündeme gelmiş ise de ticari açıdan vietnam dışında pek olumlu sonuçlara ulaşıldığını söylemek zordur. Çinde bazı çalışmalar var ise de ancak bu ülkenin yoğun ihtiyacı na bile yetmemekte ve GSLA artemia kullanımı da yaygındır

       Son yıllarda GSLA artemia yuurtasının hasat azlığı nedeni le fiyatının artması nedeni ile yeni kaynaklar aranılmaktadır. By arada Rusyada üretilen Rus ürünü artemialar piyasayada girmiş bulunmakta ise de kullanım miktarı daha azdır. Bu yumurtaların yapısı biraz daha iri ve açılım esnasında bir miktar daha fazla  işlem yapılması ve aktivatör denilen kimyasal ile muamele yapılması gerekmektedir. Rusyada pek çok gölden artemia üretildiği için alım aşamasında kaynak çok iyi araştırılmalı ve kaynağa göre uygulanması istenilen açılım yöntemlerine dikkatle uyulmalıdır. Ayrıca farklı kaynaklardan toplanan artemiaların  karıştırılarak pazarlanmaya çalışıldığı durumlarda olabilmektedir.  Fiyatı daha ucuz olmakla beraber halen bazı firmaların belirli bir standart seviyesine ulaşamadığı gözlenmekte ise de ileriki yıllarda bu sorunların çözülmesi de mümkündür. 

 

        Bu arada internette Çin piyasasında çok ucuz görülen satım ilanları da vardır. Bu konuda çok dikkatli olunmalı ve güvenilir bir firma olduğu bilinmeden asla alım yapılamalıdır. Bunu çinden aldığımız bir üründe  tabir icaiz ise aldatıldığımız için  uyarımıza dikkate alacağınızı  umuyoruz. :) 

 

        Artemia iki türlü yumurta üretir. Bunlardan bir kısmı bir kese içerisindedir ve kısa sürede çatlayarak bunlardan yavru çıkar. Bir kısım yumurtalar ise kalın bir kabuk yapısında sahiptirler Bu yumurtalar ortam koşullarına karşı çok dayanıklıdırlar. Giriş kısmında belirtildiği gibi kuru ve rutubetsiz ortamda onlarca yıl canlı olarak kalabilirler. Ticari açıdan önemli olan da bu gruptaki yumurtalardır.

 

        Artemia yumurtaları sonbahardan itibaren göllerde büyük stoklar oluşturmaya başlarlar. Bu dönemi bilen toplayıcılar tonlarca yumurtayı özel yöntemler ile toplayarak çeşitli işlemlerden sonra piyasaya sunarlar. Bu konuda Dünyada verimlilik bakımından en önemli olan göl USA'da Utah'da bulunan Great Satl Lake (GSL) olarak bilinen büyük tuz gölüdür.

 

        Bu gölden yılda 2.5milyon ton dolayın da tuz elde edilir. Bunun yanında yıldan yıla değişmek üzere 700 ile 1500 ton arasında  artemia yumurtası üretilir ki bu ürün su ürünleri yetiştiriciliğinde önemli bir yere sahiptir.

 

        Büyük tuz gölü 135 km uzunluk 50 km genişlikte ve yaklaşık 5.500 km2 büyüklüğünde olan bir göldür. Maksimum derinliği 10 m dolayındadır. Normalolarak deniz suyundan 3-5 kat daha tuzludur. %11 ile %28 arasında değişen bir tuzluluk oranına sahiptir. Artemia için çok uygun koşullar içermektedir. çünkü artemia ların beslenmesi için gerekli olan bir çok plankton özellikle Dunaliella fazla miktarda üreme olanağı bulur. Gölde balık bulunmadığından artemia üreme için geniş bir alan bulmuş olur. Göl aynı zamanda göçmen kuşların durak yaptığı bir kuş cenneti durumundadır.

 

        Artemia yumurtaların yoğunlaştığı dönemde gölde ilginç bir avcılık dönemi başlar. Gölde avcılık devlet iznine bağlanmıştır. İzin belgesine sahip olan bir kişi gölde artemia yumurtalarının toplandığı alana giderek bir şamandıra bırakır ve bu şamandıra etrafındaki 150 m yarı çaplı alanda avlanma hakkını elde eder. Bu nedenle göl içerisnde yumurtanın bololduğu yeri saptamak ve herkesten önce bu bölgeye ulaşmak için firmalar arasında her gün büyük bir yarış yaşanır. Firmalar gölü devamlı olarak küçük uçaklar ile kontrol ederler. Pilot bir yerde toplanmış yumurta olduğunu gözleyince karadaki arkadaşlarına haber verir. Bu haber üzerine, çok güçlü motorlara sahip sürat tekneleri ile herkesten önce bu alana ulaşmaya ve şamandıralarını bırakmaya çalışırlar. Firmanın birden fazla avlama izni var ise peşpeşe şamandıra bırakarak diğer firmaları bölgeye yanaştırmamaya çalışır.

 

        Son yıllarda bu gölde avcılık yapan 7 firma birleşerek bir kooperatif (GSLA) kurmuşlar ve artık artemia tek elden pazarlanmaktadır. Daha önce değindiğimiz gibi bu kooperatifin Türkiye Temsilciliğini ROTİFER LTD. yürütmektedir.

 

         Şamandıra bırakıldıktan sorıra daha ağır hareket eden avcı tekneleri gelir ve yüzeyde toplanan yumurtları ağlarla çevirerek tekneye alırlar. Bu işlemden sorıra artemialar tesislere getirilir ve çeşitli işlemlerden sorıra piyasaya sunulurlar




Resim: (Üst) Balık ve karides larvaları , artemia larvalarını severek tüketirler

(Alt): Artemia yumurtalarının bol olduğu dönemde kıyılarda toplanamaları yapılabilmekle beraber daha kötü kaliteli kabul edilir.

       YUMURTA KALİTESİ:

       Yumurta kalitesinde en önemli konu çatlama oranı olup 100 adet yumurtadaki çatlayan yumurta ve elde edilen larva miktarını belirtir. Genelolarak Salt Lake orijirıli yumurtalarda bir gramda 270.000-280.000 dolayında yumurta bulunur. Bu yumurtalarda çatlama oranı dikkate alınarak yapılan sınıflandırma yanda sunulmuştur. 

 

        Burada hp (haching percentage) kelimelerinin baş harfleri olarak çatlama oranını belirtmektedir. npg ise (nauplius per gram) kelimelerinin baş harflerinden alınarak bir gramda bulunan canlı larva anlamını taşımaktadır. Örneğin %85- 90 hp (çatlama oranı) olan bir arternia da yaklaşık 270.000 adet yumurta bulunur ve bu yumurtalardan elde edilecek larva sayısı yaklaşıkolarak 250.000-260.000 adet olarak beklenecektir.

 

         Yumurta kalitesi konusunda bir ölçüde bir gramdaki yumurta sayısıdır. Yumurta sayısı arttıkça bu yumurtalardan elde edilecek larvalarında boyu bir miktar daha küçük olacaktır. Bu tür üretilen küçük larvalar ağız yapıları küçük olan balık larvalarının ilk günlerdeki beslenmelerinde kullanılır. Örneğin levrek larvası üretiminde üreticiler ilk bir hafta San Fransicko orijinli artemia kullanmayı isterler.


        San Fransicko orijinli artemialar çap olarak daha küçük oldukları için balık larvalarının ilk haftaki beslenmelerinde kullanılmaya çalışılır. Bu nedenle fiyatları da biraz yüksek tutulmaktadır. Yalnız Salt Lake den elde edilen yumurtalar arasında da küçük yapılı yumurtalarda elde edilebilmekte ve bu amaçla da kullanılabilmektedir. San Fransisko orijinli 1 gram yumurtada 350.000 adet bulunur % 90 hp verilen örneklerde larva sayısı gramda 300-320.000 dolayındadır. % 80 hp verilenlerde ise larva sayısı 280.000 dolayındadır.

 

           San Fransisko orijinli artemialar için garanti edilen analiz sonuçlarına göre: Protein 60%, yağ 24%, kül 4.4%, nem 8.5% olarak verilmektedir


        Salt Lake orijinli Artemialar için bildirilen içerik ise protein %50, yağ %19 sellulaz %1.7 Kül %6.1 ve nem %8 olarak bildirilmektedir.


         Bu nedenle San Fransicko orijinli artemialarda besin değerinin daha yüksek olduğu kabul edilemektedir.

 

         Son yıllarda San Fransisko korfezindeki kirlenme nedeni ile mikro artemia üretimi çok azanmış buılunmaktadır. Buradan VİETNAm a götürülen yumurtalar ile bu ülkede yapılan üretim çalışmaları başarılı olmuş ve en kaliteli mikro artemia halen VŞİETNAM da üretilmektedir.

 

ARTEMİA'NIN KULLANIMI:
 
         Artemia yumurtaları göllerden toplandıktan ve bir çok işlemden sonra kullanıma hazır şekilde soğuk hava depolarına konulurlar. Paketlenmiş artemiaların en uygun olarak +4°C olan soğuk hava  depolarında stoklanmaları yararlı olur. Bu şekilde yumurtaların canlılıkları çok daha uzun süre korunmuş olur. Artemialar genel olarak piyasada l'er pound artemia olarak pazarlanan teneke kutularda pazarlanır. Bu kutular her ne kadar 1 pound C 453 gr.) olarak belirtilir ise de genel olarak net 425 gr artemia yumurtaları içerirler. Fazla miktarda yumurta kullananların bu küçük ambalajları kullanmaları genellikle uygun olmaz. Üretim firmalarına göre 5-7.5 kg. ve daha fazla miktarlarda artemia içeren paketlenmiş olarak da piyasaya sunulabilirler. Larva su ürünlerinin 20 pountluk olarak pazarladıklan kovalar net 9.07 kg artemia içermektedir.

 

         Artemia kullanımı sırasında yapılan bir çok işlemler vardır. Bunlar sıra ile hidrasyon, gerektiğinde dekapsülasyon, çatlatma, hasat ve gerekirse zenginleştirme işlemleridir. Aşağıda bu işlemler açıklanmış bulunmaktadır.


        HİDRASYON :

        Artemia yumurtalarının kullanılma aşamasında bir çok çalışma yapılması gerekir. Bu çalışmalar ne kadar başarı ile tamamlanır ise faydalanma oranı da o kadar yüksek olacaktır.

 

       Aşağı kısımlarda açıklanan dekapsülasyon ve çatlatma işleminden önce ilk yapılacak çalışma hidrasyon işlemidir. Dekapsülasyondan önce yumurtalar tatlı su ile yıkanır ve bir saat kadar tatlı su içerisinde bırakılır. Bu işleme hidrasyon denilir. Eğer kuru artemia suda dinlendirilmeden muameleye tabi tutulur ise kabuğun düzgün bir şekilde zayıflatılması sağlanamaz. Ve çıkış gücünde sorunlar meydana gelebilir.

 

      Kuru yumurtalar oldukça fazla su emerler. Bir kaç saat içerisinde %140 hacminde su emerler. %60 oranında su almalarından sonra yumurta içerisinde hayati faaliyet başlar. Islatma süresinin tamamlanması kap içerisinde ve suyun üst kısmında bulunan yumurtaların kap kenarına yapışmamalarından anlaşılır.

    

         DEKAPSÜLASYON:

       Artemia yumurtalarında kabuğun yurnuşatılarak larvaların kolay çıkmasını sağlayan işleme dekapsülasyon denilmektedir.


 
        Hemen başlangıçta belirtelimki çatlama oranı yüksek olan artemia yumurtalarında bazı yıllar dekapsülasyon yararlı olmakta bazı yıllarda ise buna gerek duyulmamakta hatta zararlı olabildiği gözlenmektedir. Bu nedenle kilolarca artemia kullanan kuluçkahaneler kullandıkları artemia kaynağına gore dekapsülasyon yapılıp yapılmaması konusunda küçük bir ön deneme yaparak karar vermelerinde yarar vardır. Ama çıkış gücü pek yüksek olmayan örneğin %75-80 dolayında olan yumurtalarda dekapsülasyon çıkış gücünün yükselmesine yardımcı olacaktır.

 

         Bir çok yayında dekapsulasyon işleminin önerildiği gözlenmektedir. Bu konuda çok dikkatli olmak gerekir. Özellike yüksek çıkış gücü olan artemialarda dekapsulasyona gerek yoktur. Örneğin %90 çatlama gücü olan bir yumurtada bu işleme gerek yoktur. Bu şekilde belirtmekle beraber ütrünün durumunda göre karar vermek daha uygundur. Çünkü bu konuda ürünler arasında fark olabildiği izlenmektedir. Ülkemizde genel olarak çıkış gücü yüksek olan artemia kullanımı tercih edilmektedir. Fakat yüksek bir çıkış gücü beklemekle beraber arzu edilen sonuçlan 0/05-10 eksik bir sonuç alınıyor ise dekapsulasyon denenerek çıkış gücü arttırılmaya çalışılmalıdır.

 

         Dekapsülasyon sadece çıkış gücünü arttırmak için uygulanmadığı iddaa edilir. Dekapsulasyon sırasında yumurtanın kabuğu incelir. Böylece larva fazla enerji harcamadan yumurtadan çıkma olanağı bulur. Böylece larvanın besin değerinin daha yüksek olması sağlanır.

 

          Çıkış oranı düşük olan yumurtalarda dekapsülasyon yardımıyla çıkış oranında %10 dolayında bir artış sağlanabilmektedir

          Dekapsülasyon için kullanılan iki yöntem vardır.
 

          CHOLORINE  yöntemi: Bu yöntemde %6'lık sodyum hidroklorit solusyonu kullanılır veya endüstriel corine olarak satılan ürünler (%11 sodyum klorin) solusyonu kullanılır. Küçük oranlarda dekapsülasyon için 300 ml %6'lık solusyona 15 gr. ıslatılmış artemia konulur. 3-5 dakika kadar yumurtalar turunculkahverengi bir renk alıncaya kadar tutulur. Solüsyondan çıkarılan yumurtalar hemen tatlı su veya deniz suyuyla yıkanır. 120 mikron göz açıklığı olan ele k içerisinde yıkanır. Yıkama klorin kokusu giderilinceye kadar takriben 5 dakika sürer. Bu işlemden sonra normal çatlatma işlemine girişilir. 


         KLORİN/SODYUM HİDROKSİT YÖNTEMİ:

 

        Bu yöntemde deniz suyu kullanılır Bu amaçla %50'lik sodyum hidroksit (NaOH) ve endüstriyel %ll'lik hypochlorite solusyonu kullanılır. Bu iki madde birleştirilince ısı ortaya çıkar. Bu nedenle uygulamada dikkatli olmak gerekmektedir. Bu nedenle kullanılan maddelerin ve deniz suyunun soğuk olması gerekir. Böylece meydana gelecek ısı etkisi önlenmiş olur. 100 gr yumurtanın dekapsülasyonu için 15 ml %50'lik NaOH ve 550 ml %ll'lik klorin ve 800 ml soğutulmuş deniz suyu kullanılır. Bu karışım manyetik bir karıştırıcı ile karıştırılır ve sık sık havalandırılır. Bu karıştırma anında oldukça güçlü bir köpüklenme olur. Bu nedenle kullanılan kapların temiz olması gerekir. Böylece kabın taşması önlenir. İşlem 3-5 dakika kadar yumurtalar turuncu kahverengi bir renk alıncaya kadar devam eder. İşlemden hemen sonra 120 mikronluk elekte tatlı su veya deniz suyu ile süratle yıkanır ve normal çatlatma işlemine alınır.

 

        Dekapsülasyondan işlemi durdurulduktan sonra %l'lik HCL ile yumurtaların bir dakika süre ile banyo edilmeleri yararlı olur. Bunun için %35'lik HCL solusyonundan 65 ml alınır ve 6,5 litre su ile karıştırılırsa istenen HCL solusyonu hazırlanmış olur. Böylece dekapsülasyon durdurulmuş olur. Bu amaçla zayıf olarak hazırlanacak sodyum tiyosülfat eriyiği de kullanılabilir.




Resim: (Üst9 Artemia yumurtaları çok küçük olup bir gramda 280.000- 300.000 yumurta bulunur.

(Alt):Yumurtadan yeni çıkmış artemia larvaları. bir gr. yumurtadan soldaki resimde görüleceği gibi yoğun larva elde edilir.

   

   ÇATLATMA

      Artemianın açılması aşamasında aşağıdaki konularda dikkatli olmak gerekmektedir.

 

     TANKLAR: Artemia yumurtalarının çatlatılacağı tanklar çatlatılacak yumurta miktarına göre değişiklik gösterecektir. Bu konuda konik tanklar en iyisidir.

 

      SU: Daima çok temiz su kullanılması gerekir. Unutmamak gerekir ki artemia yumurtası pahalı bir üründür ve kullanımında çok dikkatli olunması gerekir.

 

        Çatlatma tankına konulmadan önce artemiaların tatlı su ile yıkanması ve bir saat süreyle tatlı su içerisinde tutulmaları gerekir. Bu işleme hidrasyon işlemi denilir ve yukarıda açıklanmıştır.

 

       Çatlatma için 1 lt su hacmi için 2,5 gr artemia Öneren yayınlar olmakla beraber özellikle fazla artemia çatlatan işletmelerde bir litrede 5 grama kadar artemia kullanılabilir. 1 litre su için konulacak artemia miktarının küçük çaptaki uygulamalar için 5 grilitre, büyük miktardaki uygulamalar için litrede 2 gr olarak konulması gerektiğini bildiren yayınlar da mevcuttur. Bazı yayınlarda bu miktar 2- ile 4 gr arasında verilmektedir.

 

       HAVALANDıRMA: Oksijen düzeyinin iyi düzeyde olması çok önemlidir. Bol miktarda havalandrma uygulanmalıdır.

 

         Bu uygulama ile artemiların çökmesi ve devamlı hareket halinde olmaları sağlanır. Aşırı havalandırma sırasında su üzerinde aşırı köpüklenme olmaması için toksik olmayan köpük gidericiden bir kaç damla ilave edilmesi yararlı olabilir. Bu amaçla silieone köpük giderici olarak kullanılabilir. Oksijen miktarının 3 mg/lt den daha az olmaması gerekmektedir. Oksijen miktarının en az 3 mg/lt en uygunu 5 mg/lt olması gerekmektedir.

 

        pH: 8 ile 9 arasında olması önerilmektedir. Bu konuda fazla miktarda artemia kullananlar her parti için kullanılacak pH durumunu satın aldıkları firmaya sormalarında yarar vardır. Bu konu bilinmiyor ise en ideali 8.5 olarak ortam ayarlanmalıdır. pH yı arttırmak için muriatric asit kullanılabilir. Artemiaların açılması sırasında pH' nın 8 den aşağı düşmesi durumunda biraz sod- yum bikarbonat ilave edilerek pH yükseltilebilir.

 


        TUZLULUK: Optimal bir açılma için tuzlu- luğun %0 12 ile 30 arasında olmasının önemli bir sorun yaratmadığı bildirilmektedir. Bu amaçla %025-30 tuzluluk oranlarının yeterli olduğu belirtilebilir. Deniz suyu kullanılması en pratik ve en uygun yöntem olacaktır. Eğer tuz ile tuzlu su ortamı oluşturulacak ise işlenmerniş deniz tuzu kullanılmalıdır.

 

        DEZENFEKSİYON: Bazı yayınlarda dezerı- feksiyon önerilmekle beraber anormal bir durum yok ise dezenfeksiyon yapılmaması daha yararlıdır. çünkü bu amaçla kullanılacak kimyasal maddelerin artemia yumurtalarının kabuklarına zarar verebileceği kaydedilmektedir. Yalnız kullanılacak tüm kapların çok temiz ve dezenfekte edilmesinde yarar vardır.

 

         IŞIKLANDIRMA: 1700-2500 lüx arasında bir ışıklandırrna yapılması önerilir. Doğal aydınlatınada yeterli olabilir. Işıklandırmanın tankın etrafından ve üzerinden (her taraftan) yapılması gerekir. Bu, çat- lama oranının yüksek olmasına yardımcı olacaktır.

 

        STOKLAMA: Artemia yumurtalarının saklanması mutlaka kuru bir ortamda yapılmalıdır. Zaten firmalardan gönderilen yumurtalar ışık almayan, rutubet içermeyen ve geçirmeyen kaplar  içerisinde pazarlanır. Eğer bir kısmı kullanılan bir kova tekrar soğuk depoya konulacak ise kovanın çok sıkı şekilde kapatılması gerekir. Soğuk depolamanın 0-6 derece arasında olması önerilir. En ideali 4QC'dir

 

          SıCAKLıK: En uygun su sıcaklığı 27-28QC'dir. Eğer 25QC daha aşağı olur ise çatlama oranı düşecektir. Su sıcaklığı 33QC çıkar ise yumurta içi gelişme durur ve çatlama olmaz. Özellikle Salt Lake orijinli artemia yumurtaları için su sıcaklığının yüksek olması gerekir ki en idealinin 28QC olduğu söylenebilir. San Fransicko orijinli yumurtalar için su sıcaklığının 22QC olabileceği bildirilmektedir.

 

         ÇATLAMA SÜRESİ: uygun su koşulları sağlandığında yumurtaların çatlama süresi ortalama olarak 18-24 saattir. Kullanılan materyalin işleme durumu, gölden toplandıktan sonraki  işleme süresi , stoklama koşulları etkili olabilir. Eğer arzu edilen oranda çatlama olmuyor ise bir süre daha beklemekte yarar vardır.



Resim. Salt lake de artemia toplama çalışmaları. Ağla çevrilmiş olan artemialar teknedeki tanklara alınarak fabrikaya götürülür ve işlenerek piyasaya sunulur.


       

       HASAT


       %90 hp olan artemia yumurtalarında çatlama genel olarak 22-24 saat sürer. Bazen bu süre bir kaç saat artabilir. Çatlamadan sonra kabukların larvalardan süratla ayrılması yararlı olacaktır. Kabukların her hangi bir yem değeri olmadığı gibi ortamda kalmaları bakteri çoğalmasını hızlandırır. Artemia yumurtaları çatladıktan sonra hasat edileceği zaman önce havalandırma durdurulur. Sonra 10 dakika kadar beklenilir. Bu sürede çatlama sonrası boşta kalan kabuklar suyun üst kısmında toplanmış olacaklardır. Çatlamamış olanlar ise dip kısma çökecektir. Orta kısma verilen ışık yardımı ile serbest yüzen larvalar ise tankın ışık alan tarafında toplanacaktır. Larvaların yoğun olarak toplandıkları bu yerden sifon yardımı ile canlı larvaları diğer bir kapta plankton bezinden yapılmış eleğimsi yerde toplamak mümkündür. Çatlamamış ve dipte toplanan yumurtaları eğer mümkün ise yeni bir çalışma ile çatlamalarını sağlama yoluna gidilebilir. Veya çatlayanlar alındıktan sonra kalanların çatlaması için 10-12 saat daha beklenebilir.

 

       Çatlama oranının uygun olup olmadığını anlamak için bir hesaplama yapılması yararlı olur. Bunu için 1 rrıl örnek pipet yardımı ile alınır ve sayım tablasında sayım yapılır. Elde edilen sonuç su hacmi ile çarpılınca yekun larva sayısı ve konulan artemia miktarına göre bir gramdaki larva sayısı bulunur. Böylece çatlatma işleminin sonuçlarının kullanılan materyale göre doğru olup olmadığı araştırılır.

 

       ZENGİNLEŞTİRME

 

Z       enginleştirme artemia larvalarının gıda bakımından daha iyi duruma getirilmesi için yapılan bir işlemdir. Artemia larvalarının boyları büyüdüğü için artemia ile beslemenin ileri dönemlerinde uygulanmalıdır. Veya larvalar 600 mikron boyda yemleri alalabildikleri dönemde uygulanması gerekmektedir. Zenginleştirmede kullanılan mataryeller genel olarak yağdan oluşmuştur ve %60-90 yağ içerirler. Bunun yanında bazı vitaminler ihtiva ederler. HUFA, EPA ve DHA bakımından zengindirler. Bu konuda piyasada bir çok firma tarafından üretilen ürünler pazarlanmaktadır. Fiyat bakımından da aralarında çok fark bulunmakta ise de "en pahalı olan en iyisidir" imajına aldanmamak gerekmektedir. Ürünün içeriklerini inceleyerek karşılaştırma da yarar vardir.

 

        Çipura ve levrek yetiştiriciliğinde veya tüm deniz balıkları yetiştiriciliğinde kullanılacak artemia larvalarının zenginleştirme uygulamasını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

-Kullanılacak her türlü malzeme tanklar, borular, hava taşları vs öncelikte deterjan ve temiz su ile iyice yıkanmalıdır.

-Hiç bir deterjan kalmayacak şekilde bol temiz su ile durulanmalıdır.

-Sonra tüm malzemeler (hypocholoride) klorak ile (200mg aktive cholorine içermeli) dezenfekte edilmeli ve dezenfeksiyondan 1-2 saat sonra klorak kokusu kalmayacak şekilde bol su ile tüm malzemeler yıkanmalıdır.

-Bu işlemden sonra tank önceden 252C kadar ısıtılmış deniz suyu ile doldurulur.

-Tank içerisine konulacak yeterli miktarda hava taşı ile su orta düzeyde havalandırmaya başlanır. Oksijen düzeyinin 4 mg/lt'den daha az olmaması gerekmektedir.

-Tanktaki her litre suya 0.5 gr aktif cholorine ilave edilerek 1 saat süreyle dezenfekte edilir.

-Sonra 0.5 gr sodiumthisulphate her 100 litre su için ilave edilerek sudaki cholorine elimine edilir.

-Su sıcaklığı tekrar kontrol edilerek 25-30oe arasında olması sağlanır.

-Bu işlemden sonra da her litre de 300.000 dolayında artemia larvası olacak şekilde çatlatmadan alınan artemia larvaları tanka alınır. (En ideal olarak litrede 100.000-200.000 arası larva konulmasınıda öneren çalışmalarda mevcuttur.)

- Bu hazırlıktan sonra zenginleştirici maddenin suya ilavesi gerekmektedir. Bu amaçla her litre su için 300 mg zenginleştinci. (Bu konuda kullanılan zenginleştiricinin prospektüsüne bakarak 1 litreye konulacak miktar hakkında ki önerisi dikkate alınmalıdır) alınır. Bir miktar su ilave edilerek mixserde çok hızlı olarak 3-5 dakika kadar karıştırılır ve elde edilen karışım yavaş yavaş tanka ilave edilerek zenginleştirme işlemi tamamlanmış olur.

-Işıklandırma olarak normal ışık koşulları uygulanır.

Zenginleştirme süresi arzu edilen HUFA düzeyine ulaşıncaya kadar devam edilmesi önerilse de bu süre 12 ile 24 saat arasında değişebilir. Zenginleştirme soncunda başangıçta 450 mikron boyutunda olan artemia larvası 12 saat sonra yaklaşık 600 mikron, 24 saat sonra ise 800 mikran boya ulaşır. Bu iki aşamaya kısa süreli ve uzun süreli zenginleştirme olarak tanımlayabiliriz. Uzun süreli zenginleştirme uyugulanacak ise 12 saat sonra ikinci kez zenginleştirici ilave etmek gerekli olabilir. Bu konuda önemli olan her durumda, litrede 300 mg. dolayında zenginleştirici olmasının sağlanmasıdır.

 

       Bu amaçla kullanılabilecek ve ülkemizde pazarlanan zenginleştiriciler arsında önemli bir pazar payı bulunan özellikle doğal algden üretilmiş bir ürün olarak gerek maliyet gerekse zenginleştirme açısından üstünlüğü kabul edilen povder halindeki ALGAMAC 3000  veya pul halinde olan ALGAMAC 3050 nin kullanım tarifesi aşağıdaki şekildedir.
 




Resim : Yumurtadan yeni çıkmış larvalar. Üstte yumurtadan çıkışta ilk safhalardan olan şemsiye durumu , altta yumurtadan yeni çıkmış bir artemia


           ALGAMAC 3050 KULLANIM YÖNTEMİ    

1- Kullanacağınız miktarı bir gün önceden soğuk depodan çıkarınız. Sıcaklık normal hava koşullarında olmalıdır.
2- Yeni çıkmış artemiaları temiz deniz suyuna alınız.
3- Litrede 200-300.000 adet e kadar stok olabilir.
4- Suyun oksijen miktarı 4-5 ppm dolayında olmalıdır.
5- Litrede 100.000 artemia için 0,2 gr algamac 3050 (3000)hesaplanır
6- I litre tatlı suda 30 gr olacak şekilde miksere konulur. Su normal oda sıcaklığında olmalıdır
7- Mikserde karıştırma 2 dakika kadar sürmelidir.
8- Böylece ürün 6-8 mikron parçalara ayrılmış olur.
9- Karıştırma sonucu oluşan köpük üstten atılır.
10-Karışım 50-80 mikronluk plankton bezi süzgeçten geçirilir
11-Artemialara verilir ve artemiaların yemlenmesi 8 saat sürmelidir.
12-Yemleme süresince kuvvetli havalandırma uygulanır. oksijen düzeyi dikkatle takip edilir.  Oksijen miktarının 4-5 ppm den aşağı olmaması sağlanır. Likit oksijen bu konuda yardımcı olacaktır.
13. Artemia hasat edilir ve yem olarak kullanılır

14-NOT: Eğer Artemia larvalarında daha yüksek düzeyde DHA arzu ediyorsanız yine 100.000 larva için 0.2 gr ALGAMAC 3050 hesabı ile tekrar yemleyiniz ve 8 saat süre ikinci bir zenginleştirme den sonra balık larvalarını yemlemede kullanabilirsiniz

     ÖRNEK:Yarım kg artemia yumurtası kullandığınızı kabul edelim.
%85 hp ise 500 grx280.000 ad/grx0,85 hp =119 milyon adet
Litrede 250.000 adet için yaklaşık 500 litrelik bir tankta zenginleştirme uygulanabilir
    100.000 larvaya 0,2 gr verilecek ise
Yaklaşık 120 milyon larvaya 120 milyon/100.000=1200
1200x 0,2 gr = 240 gr 3050 kullanılacaktır

Mikserde 1 litre suda 30 gr karıştırılacağına göre
240/30= 8 litre su mikserde kullanılmalıdır. Mikserin su kapasitesi 2 litre ise bunu 4 defada yapacaksınız ve her defasında 2 litrede 60 gr 3050 eriteceksiniz.


ROTİFER SU ÜRÜNLERİ LTD.
Estim Metal Ürünleri Sanayi sitesi 4.Cadde no:19
Kısıkköy-Menderes/İZMİR   Tel:0232.2575554   Fax:0232 2575654 web:
www.rotifer.com    mailto:info@aalpbaz.com
........................................................................................................

       Zenginleştirilmiş artemiaları toplamak için önce hava kesilir. Çok bol su ile yakanan larvalar üzerinde zenginleştirici kalmayacak şekilde yıkama yapılır. Bu yıkama iyi yapılmaz ise artemia larvaları ile balık larvası tankına verilecek yağ suyu kirletecektir. Bu konuda dikkatli olmak gerekir.

 

       Zenginleştirme aşamasında fazla bir ölüm olursa sorun bir bakteri patlaması nedeniyle olabilir veya havalandırmada aksama vardır ve 02 miktarı 4mg/lt den aşağı düşmüştür. Dezenfeksiyon konularında gerekli dikkatin gösterilmediği düşünülebilir.

 

       Zenginleştirilmiş artemia 5-10 derece sıcaklığı olan soğutulmuş ortamda stoklanabilir. Bu bekletme dönemirıde 2-6 milyon larva ad / litre stoklanabilir. 24 saat süre ile bu ortamda yaşama gücü %100 olabilir. Bu soğukta bekletme yolu ile larvalarda metabolizma yavaşlayacağından her hangi bir enerji dolayısı ile gıda kaybı olmayacaktır. Su 25°C'ye çıkınca hayati aktivite hemen başlayacaktır. Bu nedenle zenginleştirmeden sonra larvaların yemlemeye kadar soğutularak bekletilmesi yararlı olur.

 

 

 


 



Resim: Attemianın zenginleştirilmesi



Resim GSLA tarafından toplanan yumurtaların hasattan sonra ki görünümü.