Kitaplar » Su Ürünleri Yetiştiriciliği » Sarıkuyruk Balığı Yetiştiriciliği

Balık yetiştiriciliğinin birçok dalında olduğu gibi sarıkuyruk üretiminde de öncülük yapan ülke japonya'dır. Bu balığın yetiştiriciliği üzerindekiİlk çalışmaların 1928 yılında başladığı bildirilmekte ise de esas gelişmeler 1960 yılından sonra olmuştur. Sarıkuyruk balığı Japonya halkı için yemeklik olarak çok önemli olan ve sashimi denilen çiğ balık eti üretiminde değerli bir balıktır. Sashimi (saşimi) yemeği balık etinin başta soya olmak üzere çeşitli soslar ile çiğ olarak yenilmesidir. Ayrıca Sushi (suşi) denilen ve yine pirinç ile çiğ balığın bileşiminden yapılan bir yemek yapımında da sarıkuyruk balığı eti kullanılır. Sarıkuyruk haşlanmış veya kızartılmış olarak da tüketilir. Tuzlanmış ve kurutulmuş sarıkuyruk eti de Japonya'da beğenilen bir gıdadır. Japonya'daki nüfus artışı ve ekonominin gelişmesi sonucu halkın iyi balık eti tüketimine yönelmesi, bu balığın zamanla pahalılaşmasına neden olmuştur. Avcılığın zaman zaman azalması yetiştiriciliği teşvik etmiştir. Bu arada eskiden insan gıdası olarak değerlendirilen birçok küçük balığın, zenginliğin artması sonucu yemeklik olarak değer azalınca, bunların ucuz bir şekilde balık yemi olarak kullanılma olanağı da sarıkuyruk yetiştiriciliğini etkilemiştir.

 

 

 

Doğada maksimum 96 cm. boy ve 13 kg. canlı ağırlığa ulaştıkları kaydedilmiştir. Normal ölçüleri ise 60 cm. boy ve 3-5 kg. canlı ağırlıktır. Kültür yetiştiriciliğinde ise 40 cm. boy ve 0,800-1 kg. en küçük pazarlama ölçüleridir. Vücudarının . sırt kısmı siyahımsı mavi, karnı ise gümüşi beyazdır. Sarı-yeşil renkli ve belirgin bir lateral hatta sahiptirler. 30-80 mm. uzunlukta olan yavrularda dikine 6 adet metalik sarı kahverengi ve 11 tane kırmızı kahverengi bant bulunur. Bu renkleri ile annelerinden biraz farklı görünürler. Balıkların vücudu füze şeklindedir ve hafif yandan basıktır. Sırt yüzgeeinde 5 adet ışın bulunur. 30 cm. boya kadar olan küçük balıklarda ise 6 adet ışın vardır. Bunların takriben 29 - 36 arası küçük ışınları vardır. Anal yüzgeçte ise 1 adet esas ışın 17 ile 22 arasında ince ışın mevcuttur. Lateral hat üzerinde 210 ile 220 arası pul vardır

 

Sankuyruk balıkları genelolarak ılık su balıklarıdır. Tayvvan'dan kuzeydeki Hokkaido Adasına kadar var olan ılık Kuroshio akıntısı boyunca yayılmışlardır. Balıkların ilkbahar aylarında kuzeye doğru göç ettikleri ve sonbaharda ters bir göç durumunun var olduğu izlenir. Ülkemizde yakın olarak Seriola sp. türünün Akdeniz'de var olduğu kaydedilmektedir. Bu balık üzerinde de benzer yetiştirme çalışmalarının yapılabileceği düşünülür ise de Japonya'da olduğu gibi bol miktarda yavru yakalama olanaklarının varlığının önceden araştırılması ve bu konuda çalışmalar yapılması gerekmektedir. Çünkü ileride değinileceği gibi sarıkuyruk yetiştiriciliğinde yavru temini yakalama yolu ile sağlanmaktadır, Son yıllarda larva üretimi konusundaki çalışmalardan da olumlu sonuçlar alındığı gözlenmektedir.

 

 

Sarıkuyruk balıklarının yumurtaları pelajiktir. 1.15 ile 1.44 mm. çapındadır. Yumurta içerisinde 24-0,37 mm. çapında bir yağ damlacığı vardır. Yumurtalardan yavru çıkışı 18-24^oC arası sıcaklıklarda 51 saat sürmektedir. Yumurtadan yeni çıkmış larvalarda boy uzunluğu 3,5 mm. dolaylarındadır, bu sıcaklığının 19-21^oC ve tuzluluğun %19,1-19,3 olduğu bölgeler yavru barınmasının en fazla bulunduğu yerler olarak saptanmıştır. Bu değerleri bilmenin yararı, su koşullarını takip ederek yavru yakalanabilecek bölgelerin tesbitidir. Yumurtalardan çıkan milyar- larca larvanın akıntılara kapılarak kuzeye doğru ilerlediği ve deniz üzerinde yüzen su yosunlarının bololduğu ayrıca, yavruların beslenmesinde önemli yer tutan zooplanktonların bol olduğu yerlerde barındıkları izlenir. Bu yosun kümeleri altında larvalar özellikle zooplanktonlardan Copepodsızs ile beslenerek 1,5 ile 15 cm. arasında boya kadar ulaşırlar. Bu boylardaki balıklara Japonya'da mojako adı verilir. Bu kelimenin mo kısmı yosun, jako kısmı ise yavru balık anlamına gelir. 15 cm 'yi geçen balıklar yosun kitlelerinden ayrılarak serbest olarak denizde yüzmeye ve açık denizlere açılmaya başlarlar. 4 cm. boydan itibaren balıkların gıdasında diğer balık yavruları önemli oranda yer almaya başlar. Büyük balıkların başlıca gıdası ise diğer küçük boylu, hamsi, sardalya ve istavrit gibi pelajik balıklar ve yavrularıdır. Sarıkuyruk balıklarında yaşama süresinin 7 yıl dolaylarında olduğu saptanmıştır.

 

 

 

 

JAPONYA'DA SARI KUYRUK BALIGI YETİŞTİRİCİLİGİNİN DURUMU

 

Sarıkuyruk balıklarında ilk yetiştirme çalışmaları, 1928 yılında Kagawa Bölgesinde ele alınmıştır. Bu bölgelerde başarılı sonuçlar alınması üzerine yetiştiriciliğin diğer bölgelere süratle yayıldığı görülmüştür. 1938 yılında 300 ton olan üretim 1968 yılında 30.000 tona, daha son-raları 150.000 tona ulaşmış bulunmaktadır.

 

 

Sarıkuyruk balığı yetiştiriciliğindeki bu gelişime gerçekten ilgi çekicidir. Kısa sürede 300 tondan 150.000 tona ulaşan bir artış balık yetiştiriciliği açısından gelişmelerin ne şekilde olabileceğini gösterme bakımından çok ümit vericidir. Bugün sarıkuyruk balığı yetiştirme çiftlikleri japonya'rıın orta bölgelerinden güneye doğru
yaygınlaşmış bulunmaktadır. Özellikle su ve hava sıcaklığının daha yüksek olduğu güney bölgelerinde önemli yetiştirme merkezleri doğmuştur. Enime Bölgesi sarıkuyruk yetiştiriciliği bakımından Japonya'da önde gelmektedir. Yetiştirme çiftliklerinin artmış olması nedeni ile Japonya'da yılın her mevsiminde sarıkuyruk balığının pazara sevk edildiği görülür. Bunun sonucudur ki sabitlenmiş bir fiyat garantisi de ortaya çıkmakta ve bu durumda yetiştiriciliği teşvik edecek güvenli bir yetiştiricilik ortamı doğmaktadır. Fakat yine de, yıl sonlarına doğru avcılık yolu ile sağlanan miktarın artması bu dönemlerde bir bolluk yaratır ve bir miktar fiyat ucuzlaması görülür ise de bu aylarda tüketimin de artması fiyatlarda bir dengeleme sağlar.

 

 

Sarıkuyruk balığı yetiştiriciliğinde safhalar şu şekilde özetlenebilir. Bu safhalar; balıkçılarca yavruların yakalanması, yavru büyütme işletmeleri, ağ kafeslerde besi dönemi ve pazarlamadır

 

 

Japonya'da sarıkuyruk balığı yetiştiriciliğinin genel olarak üç şekilde uygulandığı söylenebilir. Bunlar, deniz kıyılarındaki koyların çevrilmesi yolu ile kazanılan yetiştirme alanları, ağ ile deniz kıyısında çevrilen alanlar ve ağ kafeslerdir. Özellikle ağ kafeslerde yetiştiricilik son yıllarda diğer yöntemlere oranla daha fazla artmıştır. Çünkü ağ kafeslerde üretimde, deniz suyunun ağın her tarafından girmesi mümkün olduğundan ve kontrol da diğer yöntemlere göre çok daha kolay ve başarılı olarak yapılabildiğinden tercih edilmektedir. Bunun sonucu ağ kafeslerin yaygınlaşmasında önemli artışlar olduğu izlenmektedir.

 

 

 

 

Japonya'da 2000 yılı için deniz ürünleri yetiştiriciliğinin 1.220.000 ton olduğu bildirilmiştir. Bunun 260.000 tonu deniz balığıdır. Geri kalanı ise yosun ve kabuklu deniz canlılarıdır. Bu üretim içerisinde sarı kuyruk üretim mikterı 150.000 ton ile ilk sırayı almaktadır. Sarıkuyruk balıklarında istenen ağırlığın 4 kg. olduğu ve balıkların bu ağırlığa 18 ayda ulaştıkları kaydedilmektedir. Geri kalan balıkların 80.000 tonu mercan, gerisi yassı balıklar, balon ve ton balığıdır. Yavru temini: Sarıkuyruk balığı yetiştiriciliğinde üretimde kullanılan yavruların çoğunluğu doğadan temin edilir. Japonya'da yavru balık yakalanması üzerinde önemli bir iş kolu gelişmiştir. Ergin yumurtalı sarıkuyruk balıkları erken ilkbaharda Mart ayları sırasında güneyde Okinawa Adası dolaylarında bulunurlar. ilkbaharda kuzeye doğru göç etmeye başlarlar. isan ve Mayıs aylarında Japonya'nın güneyindeki Kyushu Adası kıyılarına ulaşan balıkların bu dönemlerde yumurtladıkları görülür. Bu kıyılarda bololarak bulunan ve akıntılar ile hareket eden yosun kitlelerinin altlarında barınan yavrular buralardan, konu üzerinde ihtisaslaşmış avcılarca milyonlarca yakalanır. Buralarda yakalanan yavrular yetiştiricilere satılır.

 

 

Sarıkuyruk balığı yavrularının yakalanması belirli kişilerce yapılır. Bu kişilere devlet tarafından özel izin verilir ve yakalanabilecek yavru sayıları da belirtilir.

 

 

Yakalanan yavru balıkların boyutlara göre ayrılması önemli bir çalışma olarak ele alınır. Çünkü boylara göre sınıflandırma yapılmadığı taktirde %50'ye kadar ulaşan kayıp oranı ile
karşılaşmak mümkündür.